همه چیز درباره زندگی یوز ۴ساله؛
بیم و امیدهای تکثیر یوزپلنگ در شاهرود
ایران یوزپلنگ ماده چهار ساله برای اولین بار در اسارت سه توله به دنیا آورد که یکی شان تلف شد اما توانست امید دوستداران حیات وحش را به تکثیر اینگونه مهم و در خطر انقراض زنده نگه دارد.
خبرگزاری مهر، گروه استانها - محمد حسین عابدی: اردیبهشت ماه سال ۹۶ درست در همین روزها بود که ایران در توران به دنیا آمد اما هنوز هشت ماهه نشده بود که به چنگ قاچاقچیان افتاد و به علت این که خیلی زود از زیستگاه و مادر خود جدا شده بود نه فقط مهارتی جهت زندگی نداشت بلکه از سو ءتغذیه نیز رنج می برد.
ششم دی ماه همان سال، این ماده یوز هشت ماهه به پارک پردیسان منتقل شد آنطور که مسئولان می گویند امیدی به زنده نگه داشتن آن نداشتند چونکه شرایط جسمانی خوبی نداشت. نامش را ایران گذاشتند، حتی یکی از مسئولان وقت سازمان محیط زیست به علت شرایط جسمانی این یوز و این که اعلام می داشت، امکان زنده بودنش نیست، با این نامگذاری مخالفت می کرد.
«ایران» امید ایران شد
ایران اما خیلی زود نشان داد که امید به زندگی را مدلول می کند سه ماه بعد در پارک پردیسان آغاز به جست و خیز کرد و به یک یوز جوان ماده بدل شد که روز به روز رشد می کرد و همان سال در مقابل دوربین خبرنگاران تصاویر زیبایی را به ثبت رساند که عکس قرار گرفتن ایران در یک سازه چوبی شبیه کلبه نتیجه این ژست های دلبرانه بود.
نخستین روزنه های امید اما همزمان با دومین سالگرد تولد ایران به وضوح نمایانگر شد، دامپزشکان خبر دادند این یوز آنقدر توان پیدا کرده که حالا در دوسالگی می تواند مادر شود.
چند ماه بعد تصمیم بر این شد که ایران به زیستگاه اصلی خود یعنی توران شاهرود بازگردد جایی که وقتی توله بود از آن دور شده بود. یوز دلبر ایرانیان حالا به سمت دلبر (منطقه ای در توران) مسافر شد با اهمیت ترین دغدغه اما از همان زمان، انتقال وی به زیستگاه اصلی، مسیر، ترس ماده یوز، نحوه انتقال، بیهوش کردن آن یا حتی تلف شدن در محیط جدید زندگی بود.
علی رغم تمام این موارد به امید زادآوری ایران، تصمیم به بازگشت وی به موطن گرفته می شود. تصمیم نهایی در خصوص ورود ایران به زیستگاهش در شاهرود گرفتن و مورد تصویب قرار می گیرد تا اولین گام برای زادآوری ایران برداشته شود.
مشکلاتی که وجود داشت
البته قرار نبود ایران در توران رها شود بلکه در آنجا هم در محیطی حفاظت شده زندگی می کرد در حقیقت زندگی در اسارت! اما آیا چاره دیگری هم برای زادآوری او بود؟ یک کارشناس محیط زیست درباره انتقال این یوز به توران به خبرنگار مهر، می گوید: بزرگترین چالش انتقال یوز به توران خود ماجرای انتقال بود نباید یادمان برود که سال ۹۷ آن فاجعه مدیریتی در انتقال گورها از شاهرود به گرمسار رخ داد و بیم این را داشتیم که یوز هم به سرنوشت آنها گرفتار شود.
علی بنی عامری با اشاره به اینکه سیری در زندگی گور و یوز نشان داده است که مسئولان محیط زیست خودشان بزرگترین خطر هستند برای اینکه بارها و بارها انتقال یوز ها توسط کارشناسان مورد انتقاد قرار گرفته بود که مثال بارز آن کوشکی و دلبر بودند که نتوانستند توله ای را به دنبال بیاورند، اشاره کرد: با اهمیت ترین مشکل کارشناسان و دوست داران محیط زیست با سازمان این بود که چرا توجهی به نگرانی ها نمی گردد کمااینکه سالهای طلایی زادآوری دلبر به همین ترتیب هدر رفت.
وی با اشاره به اینکه به هر حال باز هم از مسئولان محیط زیست تقدیر می نماییم که حداقل درباره ایران، تجربه دلبر و کوشکی را تکرار نکردند، ابراز کرد: انتقال به توران بهترین اتفاقی بود که می توانست رخ دهد البته اگر بتوانند روند زادآوری را تسهیل کنند حتی امکان دارد که دو سال دیگر باز هم این یوز حامله شود برای اینکه تا شش سالگی می توان امید داشت.
چرا یوز سخت زا است؟
از یک دامپزشک درباره یوز و اهمیت زادآوری آن می پرسیم و وی به خبرنگار مهر، می گوید: یوز با گونه های دیگر گربه سانان متفاوت است برای اینکه اولاً بیشترین آمار مرده زایی را در تمام گربه سانان دارد ثانیاً بواسطه لگن تنگی که دارد و البته فرم طبیعی بدن، زایمان بسیار دشواری دارد در نتیجه مرده زایی در میان توله های اینگونه زیاد است.
الهه میرحسنی بیان می کند: دیگر مشکل یوز این است که در طول یک سال یک هفته آماده حاملگی می شود و بواسطه پهنه وسیع زندگی اینگونه و مدت کوتاه آمادگی برای حاملگی واقعاً شانس و اقبال باید یار باشد که یک یوز حامله شود در نتیجه احتمال حاملگی این جانور نیز بسیار اندک است. مورد بعد اما این است که جمعیت اینگونه بسیار کاسته شده و در نتیجه زاد و ولد دشوار شده است به عبارت دیگر تراکم زندگی این حیوان آنقدر کم شده که حتی احتمال قرارگیری نر و ماده کنار هم در حالت عادی هم دشوار است چه برسد به فصل آمادگی برای زاد و ولد.
وی ضمن اشاره به این که دیگر مشکل برای زادآوری یوز این است که این حیوان بسیار ترسو است و به لحاظ جثه از پلنگ و… کوچک تر نیز به حساب می آید در نتیجه این ترس، یوز را باید موجودی به شدت محافظه کار دانست پس نزدیکی به همسانان خودش به ویژه برای نرها هم دشوار می شود، اضافه کرد: همین طور باید به موضوع کمبود غذا، رشد مناسب برای زادآوری، مخاطرات جاده ای، سگ های گله و ده ها مورد از این دست نیز اشاره نمود.
خوش آمد گویی تورانیان به ایران
در نهایت اردیبهشت ماه ۹۷ ایران به توران رسید البته همان زمان شانس آبستن شدن او را باتوجه به مواردی که در بالا ذکر شد، همین طور عدم ثبت حتی یک مورد زاد و ولد در اسارت در تمام دنیا برای این گونه، کم می دانستند تا جایی که اعلام شده بود همه کار برای زادآوری این یوز می شود اما امیدی نداریم.
ایران یک سال و نیم دیگر در توران زندگی کرد جایی که فیروز، نر غالب این روزهای توران و توله سه سال قبل، در کنار وی بود. مدت ها گذشت تا این که بهمن ماه ۱۴۰۰ دامپزشکان متوجه حاملگی او شدند و از طرف اداره کل صیانت از محیط زیست استان سمنان موعد زایمان او ابتدا ششم و سپس نهم اردیبهشت ماه ۱۴۰۱ در نظر گرفته شد. در نهایت سه قلوها ۱۱ اردیبهشت به دنیا آمدند.
تلف شدن یک توله
ایران هنوز توله های خودرا شیر نداده بود که یکی از آنها تلف شد. بهرنگ اکرامی در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به اینکه سه توله یوزپلنگ متعلق به «ایران» و «فیروز» یوزپلنگ های خارتوران شاهرود، یازدهم اردیبهشت ماه جاری در مرکز تحقیقات یوز پارک ملی توران شاهرود بصورت سزارین متولد شدند، عنوان کرد: این سه توله یوزپلنگ ماده از همان بدو تولد مورد بررسی قرار گرفتند که مشخص شد یکی از آنها ضعیف تر از مابقی است.
وی با اشاره به اینکه توله یوزپلنگ تلف شده از نظر قدرت بدنی ضعیف بوده است، اضافه کرد: علت تلف شدن آن ناهنجاری مادرزادی ریه سمت چپ و چسبندگی ریه تعیین شده است.
توله ها یکباره نر شدند
آخرین اتفاق اما در توران شاهرود این بود که اعلام گردید توله ها همگی نر هستند. سرپرست اداره کل محیط زیست استان سمنان بابیان این که توله یوزپلنگ های «ایران» واقع در پارک ملی توران شاهرود همگی نر هستند، اظهار داشت: طی این یک هفته افزایش وزن توله ها به چشم می خورد.
بهرامعلی ظاهری در گفتگو با خبرنگار مهر، ضمن بیان این که توله یوزپلنگ های ایران یازدهم اردیبهشت سال جاری متولد شدند، اظهار داشت: متأسفانه یکی از توله ها به علت ناهنجاری مادرزادی ریه سمت چپ و چسبندگی ریه تلف شد که از سایر یوزپلنگ ها ضعیف تر نیز بود و متأسفانه اقدامات حیاتی برای او مؤثر نبود.
وی ضمن بیان این که تشخیص جنسیت گربه سانان مخصوصاً یوزپلنگ از همان بدو تولد خیلی مشکل است، اضافه کرد: اندام های تناسلی توله یوزپلنگ ها به آسانی قابل تشخیص نیست و با رشد حیوان تعیین جنسیت آسان تر خواهد بود.
سرپرست اداره کل محیط زیست استان سمنان بابیان این که در معاینات دقیق تر مشخص شد توله ها همگی نر هستند، اظهار داشت: حالا حال دو یوزپلنگ باقی مانده و ایران خوب گزارش می شود و وزن توله ها از ۳۵۰ گرم بدو تولد به ۵۰۰ گرم افزایش داشته است.
بیم و امیدهای زایمان «ایران»
همه از زایمان ایران و دو توله سالمش خوشحال بودند اما در این بین برخی کارشناسان هم هستند که اعتقاد دارند نگرانی هایی نیز وجود دارد. برای مثال پیام محبی رییس بیمارستان دامپزشکی تهران نسبت به زایمان سزارین ایران، یوز ایرانی ابراز نگرانی کرده و اعلام نمود این کار می تواند سلامت ایران را تهدید کند.
وی با اشاره به اینکه برای من این سوال پیش آمد که چرا ایران را سزارین کردند. اینکه در وضعیت بیابانی تشخیص دهیم یک حیوان شرایط سخت زایی دارد خیلی دشوار است، ابراز کرد: نمی خواهم در تصمیم دامپزشکان آن جا تردیدی ایجاد کنم اما نظرم این است که باید زایمان طبیعی انجام می داد، البته باید دید دامپزشک میدان به چه چیزی رسیده بوده که تصمیم گرفتند ایران سزارین بشود.
وی ضمن اشاره به این که سزارین ممکنست جلوی حاملگی های آینده ایران را بگیرد اظهار داشت: در وضعیت بیابانی سزارین کردن ریسک عفونت بالایی دارد چونکه اتاق عمل و بیهوشی استنشاقی ندارند، پس از زایمان ایران و توله ها باید آنتی بیوتیک بگیرند تا عفونت نکنند، به حیوان حیات وحش آنتی بیوتیک دادن اصلاً کار راحتی نیست، خیلی وقت ها برای یک آنتی بیوتیک دادن حیوان باید بیهوش شود، و مجدد بیهوش شدن می تواند توله ها را تحت تأثیر قرار دهد.
در نهایت باید دید که ایران دو توله خود را چگونه بزرگ می کند و اولین وعده شیری که به این توله ها می دهد چه زمان خواهد بود توله هایی که حالا دو تایشان روی هم یک کیلوگرم وزن دارند، امید دوستداران حیات وحش ایران برای ازدیاد نسل یوزپلنگ ایرانی شده اند گونه ای که اعلام می شود تعدادشان در تمام دنیا زیر ۲۵ قلاده است.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات کاربران بکسیها در مورد این مطلب