واكاوی عملكرد نهادهای متولی پیشگیری از اعتیاد در استان مركزی-۱
آموزش وپرورش بهترین بستر را برای پیش گیری از اعتیاد دارد
بکسیها: کارشناسان مدرسه را یکی از موثرترین نهادها در موضوع پیش گیری از اعتیاد می دانند، اما نگرانی مسئولان درباره عدم رعایت مرز میان هشدار و تبلیغ هم قابل تأمل است.
خبرگزاری مهر، گروه استان ها- کورش دیباج: سال ها است شاهد پیامدها و آثار نامطلوب اعتیاد به مواد در کشور هستیم. از دیدگاه بسیاری صاحب نظران، اعتیاد زمینه ساز بسیاری دیگر از مشکلات و مسائل اجتماعی است. بنا بر این در قوانین جاری کشور اشارات مستقیم و غیر مستقیم فراوانی به ضرورت انجام اقدامات پیشگیرانه در زمینه های مختلف همچون اعتیاد شده است.
در قانون اساسی توجه به عوامل کلان در پیشگیری را در اصول سوم، هشتم، دهم، اصول مندرج در فصل سوم (حقوق ملت)، بیست و نهم، سی ام و سی و یکم که نظام را مکلف به تامین حداقل نیازهای اساسی کرده و یا تصویری از یک دولت رفاهی داده می توان یافت. بعلاوه در بند ۵ اصل ۱۵۶ قوه قضائیه به صراحت مکلف به انجام اقدامات مناسب برای پیش گیری از وقوع جرم و اصلاح مجرمین شده است.
در اسناد و قوانین داخلی نیز بطور مکرر ضرورت تدوین و اجرای برنامه های پیش گیری از اعتیاد تصریح شده است. ماده ۳۳ اصلاحیه قانون مبارزه با مواد مخدر مصوب ۱۷ آبان ۷۶ مجمع تشخیص مصلحت نظام و بخشنامه مصوب ۶ بهمن ۷۷ ستاد مبارزه با مواد مخدر و مصوبه ۳۰۸ شورای عالی امنیت ملی مورخ ۱۶ خرداد ۸۰ به پیشگیری بعنوان یکی از وظایف ستاد مبارزه با مواد مخدر اشاره نموده است.
تبصره ۲ ماده ۱، بند ب ماده ۴، بند ج ماده ۶ و ماده ۸ قانون نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی (مصوب ۱۳۸۳) نیز بر بهبود وضعیت تعیین کننده های اجتماعی مهم سلامت) مثل سیاست ها و برنامه های اقتصادی و اجتماعی (برای ارتقای رفاه و سلامت فردی و اجتماعی افراد، خانوارها و اجتماعات محلی همچون پیش گیری از بروز اعتیاد در همه ابعاد زندگی مردم تاکید کرده است.
به رغم کوشش های یاد شده، اغلب صاحب نظران معتقدند در پروژه های کاهش عرضه و تقاضای مواد سهم برنامه های پیشگیری بسیار کمتر از دیگر پروژه ها بوده و بدین سبب موفقیت چندانی دراین زمینه حاصل نشده است، در صورتیکه تجربیات گوناگون نشان میدهد بدون اقدامات پیشگیرانه در زمینه های فردی، خانوادگی و اجتماعی، این مشکل قابل کنترل نخواهد بود.
از این رو خبرگزاری مهر در گفتگو با سمیه صالحی، مدیر مؤسسه توانگران آگاه، ابراهیم عباسی، جانشین دبیر ستاد مبارزه مواد مخدر استان مرکزی، میلاد مشایخی رییس بهزیستی شهرستان اراک، زهرا کسایی پور مدیرکل دفتر امور زنان و خانواده استانداری مرکزی، محمود خلجی معاون اجتماعی فرماندهی انتظامی استان مرکزی و احمد ملک حسینی دبیر شورای هماهنگی ستاد مبارزه با مواد مخدر استان مرکزی به بررسی خلأ برنامه ریزی و اقدامات دستگاه متولی در زمینه پیش گیری از اعتیاد در استان مرکزی پرداخته است.
متولی اعتیاد فقط یک دستگاه نیست
سمیه صالحی صالحیان در گفتگو با خبرنگار مهر با تاکید بر این که نباید متولی حوزه لطمه های اجتماعی خصوصاً اعتیاد یک دستگاه باشد اظهار داشت: تمامی دستگاهها همچون سازمان های مردم نهاد موظف می باشند در کنترل و کاهش اعتیاد اقدامات فوق العاده داشته باشند و فقط نباید به وظایف ذاتی خود اکتفا کنند.
وی با اشاره به کارگاه های تخصصی اعتیاد ویژه سازمان های مردم نهاد اظهار داشت: سال قبل کارگاه های گوناگون تخصص محور از جانب ستاد مبارزه با مواد مخدر و سازمان بهزیستی کشور برای سمن های فعال حوزه اعتیاد انجام شد ولی اثر بخشی کارگاه ها باید بررسی شود. بنده در بعضی از این کارگاه ها حضور داشتم، بطور قطع برگزاری این کارگاه ها بهتر از برگزار نشدن آن هاست ولی این امکان وجود دارد که استانداردهای آموزشی کارگاه ها ارتقا یابد.
صالحیان اشاره کرد: باید از افراد صاحب نظر در زمینه اعتیاد استان بجای کارشناسان کشوری در کارگاه های استانی بهره برد و با اهمیت ترین حُسن آن کاهش محسوس هزینه ها، آشنایی و اشراف کامل اساتید بومی نسبت به شرایط استان است.
نسبت به چرخه قاچاق مواد مخدر بسیار عقب هستیم
مدیر مؤسسه توانگران آگاه اظهار داشت: متأسفانه نسبت به چرخه قاچاق مواد مخدر بسیار عقب هستیم، عملاً این چرخه هر روز یک ماده مخدر جدید با کارکرد متفاوت روانه بازار می کند که با اهمیت ترین دلیل آن، توان مالی این چرخه است که ما از آن محروم هستیم.
در گذشته آموزش های حوزه پیشگیری با دید خطرنگر بود اما خوشبختانه امروز این دید به سلامت محور و سلامت نگر تغییر یافته است صالحیان اظهار داشت: تغییر رویکرد در زمینه درمان و پیش گیری از اعتیاد نتیجه اقدامات چند سال قبل است، در گذشته آموزش های حوزه پیشگیری با دید خطرنگر بود اما خوشبختانه امروز این دید به سلامت محور و سلامت نگر تغییر یافته است در حقیقت اجتماع محور شدن اعتیاد از بزرگترین توفیقات این تغییر رویکرد بوده است. در زمینه درمان نیز شاهد تغییراتی در چند سال اخیر بوده ایم پروتکل جدیدی به کمپ های ترک اعتیاد ابلاغ گردیده که نشان دهنده رفع نقاط ضعف در این عرصه ها بواسطه تغییر رویکرد است.
وی با اشاره به مجازات های حوزه اعتیاد اشاره کرد: بنده با حکم اعدام در چرخه مبارزه با مواد مخدر مخالف هستم بهترین دلیل هم بررسی نتیجه چنین مجازاتی بر روند مبارزه با مواد مخدر است، بررسی ها نشان میدهد مجازات اعدام اثربخش نبوده باید مجازاتی دیگری جایگزین اعدام شود.
صالحیان با اعلان اینکه نشر آگاهی هدف اصلی سازمان های مردم نهاد است، اظهار داشت: ریشه اصلی لطمه ها نبود آگاهی است که در گام اول بالا بردن دانش عمومی جامعه مؤثرترین اقدام در پیشگیری و کنترل لطمه ها شمرده می شود در گام دوم باید به افراد در معرض لطمه خدمات ارائه شود و در بعضی مواقع مداخله صورت گیرد متأسفانه در ارائه خدمات و برنامه ریزی برای آینده افراد لطمه دیده، غفلت زیادی شده و مراقبت های بعد از ترک مغفول مانده و هزینه جدی در این زمینه نشده است.
مدیر مؤسسه توانگران آگاه اشاره کرد: باید شبکه حمایتی برای افراد بهبود یافته از لطمه تشکیل و با کمک خانواده، دوستان و همکاران در بحث اشتغال، درمان و مشاوره روانی خدمات ارایه داده شود.
نام استان مرکزی هیچ گاه جزو استانهای تزریقی شیشه قرار نگرفت
میلاد مشایخی در گفتگو با خبرنگار مهر با اعلان اینکه کارزار رسانه ای بیشتر جنبه پیشگیری دارد نه درمان اظهار داشت: نام استان مرکزی هیچ گاه جزو استانهای تزریقی شیشه قرار نگرفت و یکی از دلیلهای آن راه اندازی کمپین شیشه بود.
وی افزود: چرخه قاچاق برای فروش بیشتر، این مواد را در اشکال جدید همچون کاغذ به دست نوجوان می رساند و خانواده نیز از این شیوه ها غافل است در حقیقت لطمه از دل ناآگاهی بیرون می آید.
رئیس بهزیستی شهرستان اراک با اشاره به اسناد کاهش لطمه های اجتماعی اظهار داشت: یکی از اهداف این سندها همسو کردن کارهای دستگاه های مختلف است در حقیقت تنها ابزار پیش گیری از لطمه تدوین سند نیست ما با تنوع شخصیتی و سلیقه افراد جامعه روبرو می باشیم و این که با یک ابزار بخواهیم این تنوع را پوشش دهیم امکانپذیر نیست از طرفی چرخه قاچاق مواد مخدر هر روز بر جذابیت این مواد و تبلیغاتش می افزاید.
مشایخی اشاره کرد: باید سیستم پاداش و تقویت ذهن را تحریک کرد این تحریک نیز با زیرساخت های مناسب نشاط اجتماعی اتفاق می افتد عوامل طبیعی و غیرمخدر اثرات طولانی تری روی ذهن دارند و همین عامل موجب کاهش گرایش به مواد مخدر می شود اما از آنجایی که جوانان از چنین عواملی محروم هستند دنبال عواملی می روند که اثرگذاری کمتری دارد مانند مواد مخدر.
رئیس بهزیستی شهرستان اراک مطرح کرد: یک خانواده چهار نفره چگونه می تواند هشت میلیون بابت یک دوچرخه کم کیفیت بپردازد و به دنبال آن نشاط اجتماعی را افزایش دهد مسلماً چنین خانواده ای به سمت قلیان یا گل کشیده می شود خانواده چهار نفره ای که ماهی سه میلیون تومان درآمد دارد چگونه می تواند به کنسرت برود؟
کاهش لطمه های اجتماعی باید به سمت افزایش نشاط اجتماعی سوق داده شود
وی با اعلان اینکه اسناد کاهش لطمه های اجتماعی باید به سمت افزایش نشاط اجتماعی سوق داده شود اظهار داشت: رسانه باید روی نشاط اجتماعی بیشتر تاکید کند متأسفانه فرهنگ جامعه ایرانی با نشاط اجتماعی چندان همسو نیست ضرب المثل «پایان هر خنده، گریه است» یک نمونه کوچک از این فرهنگ است.
مشایخی مطرح کرد: اعتیاد یک معضل فراگیر است و نمی توان آنرا به حد صفر رساند اگر امروز جلوی مصرف ماده شیشه گرفته شود ماده جدید دیگری پیدا می شود مهم این است که جامعه را در مقابل این مواد توانمند نماییم یعنی هر عضوی از جامعه قدرت مقاومت در مقابل تبلیغات و پیشنهاد مصرف ماده مخدر را کسب کند.
رئیس بهزیستی شهرستان اراک افزود: ما چه جایگزین مفیدی را برای رفع تنش روزانه در جامعه به وجود آورده ایم؟ حتی در مباحث معنوی و دینی هم کم کاری داریم امروز بی نظمی و بی چارچوبی شدیدی در بین معتادین مخدر حاکم است یعنی فرد معتاد خودرا مقید به یک ماده مخدر نمی کند و همه نوع مخدر را تجربه می کند در صورتیکه سابقاً اینگونه نبود و فرد معتاد به تریاک تا آخر عمر ماده مخدر دیگری را تجربه نمی کرد این بی چارچوبی لطمه ها را تشدید می کند.
برای پیش گیری از اعتیاد بهترین بستر، آموزش وپرورش است
مشایخی افزود: برای پیش گیری از اعتیاد بهترین بستر، آموزش وپرورش است اما متأسفانه همه نهادها تمایل دارند برنامه های خودرا در این نهاد اجرائی کنند از طرفی اولویت این نهاد، آموزش دانش آموزان است نه پرورش.
مشایخی با اعلان اینکه تغییر نگرش در سیستم آموزشی باید در سطح کلان اتفاق بیافتد اظهار داشت: خوشبختانه همکاری آموزش وپرورش استان با بهزیستی خوب است هر چند ورود به این نهاد دشوار است که دلیل آن بر می گردد به نگرانی مسئولان درباره عدم رعایت مرز میان هشدار و تبلیغ.
کمپ ترک اعتیاد نوجوانان ظرف مدت کوتاهی بسته شد
مشایخی با اشاره به این که کمپ ترک اعتیاد نوجوانان اظهار داشت: ظرف مدت کوتاهی این کمپ بسته شد چون هیچ مراجعه کننده ای نداشت به این علت که سن طلایی مصرف مواد مخدر نوجوانی است، در حقیقت نوجوان معتاد هنوز درگیر آثار تخریبی اعتیاد نشده و مهم تر این که هنوز به مرحله نفرت و خستگی از مصرف مواد مخدر نرسیده است پس علاقه ای به ترک ندارد.
اکثر کارگاه های آموزشی به صرف حضور مادران برگزار می گردد در صورتیکه بیشتر معتادین نوجوان، پسر هستند. وی اشاره کرد: اعتیاد مساله چند بعدی است و نمی توان به یک راه حل بسنده کرد در علم روانشناسی وقتی موقعیتی قابل کنترل و پیش بینی نباشد، می گویند فرد گرفتار درماندگی آموخته شده است این درماندگی فرد را به سمت مصرف مواد مخدر پیش می برد. نوجوان امروز هم گرفتار شرایط غیر قابل پیش بینی شده و نمی داند ادامه تحصیل دهد یا دنبال کار برود؟ آیا تحصیل در آینده اش نقشی دارد یا نه؟ و موارد دیگری از این دست؛ این سرگشتگی ها زمینه را برای اعتیاد فراهم می آورد پس اگر دنبال کاهش اعتیاد هستیم باید راه رسیدن به آنرا هموار نماییم.
مشایخی افزود: سیستم آموزشی باید ارتقا یابد یعنی در امر آموزش خانواده ها نه فقط مادر، بلکه پدر نیز مشارکت کند بیشتر کارگاه های آموزشی به صرف حضور مادران برگزار می گردد در صورتیکه بیشتر معتادین نوجوان، پسر هستند. بهتر است این آموزش ها مانند کارت واکسن الزامی شود.
مشایخی اظهار داشت: باید محدودیت ها برای اجرای برنامه های نشاط آور کم شود بعنوان مثال اگر بهزیستی بخواهد یک مراسم جشن در پارک برگزار کند باید از نهادهای مختلفی مجوز بگیرد این سخت گیری ها و هزینه های بالای برنامه های نشاط آور موجب می شود جوان به سمت قلیان ۱۰ هزار تومانی کشیده شود تا سینما و کنسرت.
معمولاً کارفرما پس از اطلاع از اعتیاد یا سوءسابقه فرد را اخراج می کند
بهزیستی تا مبلغ ۵۰ میلیون تومان وام بدون سود به افراد بهبودیافته می دهد چرا این قبیل وام ها پیش از به دام افتاد جوان داده نمی شود؟ وی اظهار داشت: ساختار شهری در ایجاد نشاط اجتماعی مهمست مسیری که هر روز طی می نماییم، نقاشی دیوارها، المان های میادین، رنگ های افسرده و تیره در راه تردد همه این ها بصورت مستقیم و غیرمستقیم در نشاط اجتماعی و میزان لطمه ها تأثیر دارد. یکی از اشکالات معتادین، اشتغال پس از بهبود است، فضای کاری برای این افراد مناسب نمی باشد به طور معمول کارفرما پس از اطلاع از اعتیاد یا سوءسابقه فرد را اخراج می کند، اخراج راه درمان نیست باید فرصت درمان را فراهم نمود.
مشایخی در ادامه اظهار داشت: بهزیستی تا مبلغ ۵۰ میلیون تومان وام بدون سود به افراد بهبودیافته می دهد چرا این قبیل وام ها پیش از به دام افتاد جوان داده نمی شود؟ آیا حتما باید جوان، معتاد شود تا شرایط دریافت وام را پیدا کند؟
اعتیاد زنان به نسلی شدن اعتیاد می انجامد
مدیرکل دفتر امور زنان و خانواده استانداری مرکزی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر با اعلان اینکه اعتیاد در زمینه زنان قدری متفاوت با اعتیاد مردان است اظهار داشت: آثار سو اعتیاد زنان در خانواده و اجتماع و نوع وابستگی هایی که زنان در اثر اعتیاد پیدا می کنند بسیار مخرب تر از اعتیاد مردان است و می تواند به نسلی شدن اعتیاد و شیوع لطمه های دیگر هم منجر شود.
زهرا کسایی پور افزود: نرخ شیوع اعتیاد در زنان بالا رفته و سن اعتیاد کاهش پیدا کرده زنان باتوجه به دغدغه های زیبایی، تناسب اندام، افسردگی و… وارد چرخه اعتیاد می شوند البته فقط این موارد نیست بعضاً نکته ای در اعتیاد زنان وجود دارد این است که گرایش اعتیاد زنان به اعتیاد را خانواده به وجود می آورد بعنوان مثال همسر زن معتاد است و همین مورد موجب می شود که زن به چرخه اعتیاد و فروش مواد مخدر سوق پیدا کند.
مدیرکل دفتر امور زنان و خانواده استانداری مرکزی افزود: دیده می شود در اعتیاد زنان کمتر از طرف نهاد خانواده حمایت های را می بینند که بتواند از دام اعتیاد رهایی پیدا کند.
کسایی پور با اشاره به تشکیل کمیته زنان ذیل شورای ستاد مبارزه با مواد مخدر اظهار داشت: این کمیته متشکل از مشاورین امور زنان دستگاه های اجرائی و فعالان غیردولتی است. شیوع شناسی اعتیاد، سال ۹۰ بصورت ملی انجام و وضعیت اعتیاد زنان ترسیم شد البته بدون تفکیک و برش استانی.
مدیرکل دفتر امور زنان و خانواده استانداری مرکزی در ادامه اظهار داشت: طرح شیوع شناسی با محوریت زنان در استان پیشنهاد و قرار شد در کنار آن، برنامه جامع کنترل و پیش گیری از اعتیاد جامعه زنان در سطح استان تدوین شود.
کسایی پور اشاره کرد: طرح پیشگیری و کنترل اعتیاد جامعه زنان در گروه سنی ۱۵ تا ۴۰ سال نیز در شورای زنان و ستاد مبارزه با مواد مخدر استان با نگاه علمی مصوب و اجرا می گردد.
وی افزود: در طرح ملی گفتگو خانواده با محوریت پیش گیری از اعتیاد زنان جز استانهای پیشرو در کشور هستیم و مقرر است مراحل بعدی این طرح با محوریت انجمن جامعه شناسی اراک اجرا شود.
آنچه باید در زمینه پیش گیری از اعتیاد زنان اتفاق بیفتد، ارائه آمار و اطلاعات شفاف به مردم است
وی با اشاره به این که کارگاه های تخصصی برای گروه های مختلف زنان در استان برگزار شده است، اظهار داشت: آنچه باید در زمینه پیش گیری از اعتیاد زنان اتفاق بیفتد، ارائه آمار و اطلاعات شفاف به مردم است تا جامعه نسبت به این امر حساس شوند البته باید جوانب کار را در نظر گرفت تا مبادا نتیجه عکس حاصل شود.
مدیرکل دفتر امور زنان و خانواده استانداری مرکزی اشاره کرد: استمرار، شرط اثربخشی برنامه های حوزه اعتیاد است این که موجی در جامعه ایجاد نماییم و پس از مدتی فروکش کند فایده ندارد. همین طور باید به گروه مخاطب نیز توجه گردد مخاطب ما آحاد جامعه است اما در فاز پیشگیری باید گروه در معرض خطر اولویت داده شوند بعنوان مثال فرزند خانمی که درگیر اعتیاد است باید اولویت آموزش و پیشگیری باشد.
بالا بردن سطح استرس زنان و دختران بعنوان دروازه ورود زنان به اعتیاد است
وی با اشاره به علل گرایش زنان به اعتیاد اظهار داشت: تشویق های گروهی در مراکز فعالیت زنان همچون باشگاه های ورزشی و سالن های آرایشی از عوامل فریب و گرایش زنان به مواد مخدر است. عادی انگار استعمال سیگار و قلیان، بالا بردن سطح استرس زنان و دختران بعنوان دروازه ورود زنان به اعتیاد است.
کسایی پور با تاکید بر نظارت مستمر بر محل های تجمع گروه های مختلف خصوصاً زنان اظهار داشت: طی بازدیدی که از آرایشگاه های زنان داشتیم، ۶ ماه به دستگاه های نظارتی فرصت داده شد تا اشکالات این اماکن را مرتفع کنند و نتیجه بازدیدها نیز در اختیار شورای مبارزه مواد مخدر و نیروی انتظامی استان قرار گرفت.
وی با تاکید بر توجه ویژه به تبعات اعتیاد زنان افزود: تامین مواد مخدر مورد نیاز برای زن معتاد بطور قطع نسبت تامین مواد مخدر برای زن معتاد مشکل تر است بنا بر این وارد مسیرهایی چون تن فروشی و سرقت می شود. به مرد معتاد مشکل تر است بنا بر این وارد مسیرهایی چون تن فروشی، سرقت، وادار کردن فرزندان و اعضای خانواده به تامین مواد می شود.
مدیرکل دفتر امور زنان و خانواده استانداری مرکزی با اشاره به راه های پیشگیری حوزه اعتیاد اظهار داشت: با اهمیت ترین و اثر بخش ترین مؤلفه، آموزش است اما در ارائه آموزش و خدمات، باید مهندسی مجدد صورت گیرد تا شاهد دربرگیری مخاطب بیشتر و اثربخشی باشیم، کارگاه محور بودن آموزش باید جایگزین متکلم وحده شود.
کسایی پور با تاکید بر افزایش تاب آوری زنان اظهار داشت: با افزایش تاب آوری اجتماعی زنان می توان تا حدی این قشر را در مقابل لطمه های اجتماعی ایمن کرد طرح تاب آوری زنان با حضور ۲۰ تسهیل گر در استان اجرا شد مخاطب این طرح ۳ هزار نفر از زنان لطمه دیده بود.
گرایش به تأسیس کمپ ترک اعتیاد زنان پایین تر است
وی با اعلان اینکه کمپ های ترک اعتیاد زنان باید افزایش یابد افزود: برمبنای آمار ۱۰ درصدی جمعیت معتاد زنان استان، حدود ۳ هزار معتاد داریم در صورتیکه فقط یک کمپ ترک اعتیاد ویژه زنان داریم که همین کمپ هم استاندارد نیست.
مدیرکل دفتر امور زنان و خانواده استانداری مرکزی با اشاره دلیلهای آمار پایین کمپ ترک اعتیاد زنان اظهار داشت: متأسفانه گرایش به تأسیس کمپ ترک اعتیاد زنان نسبت به آقایان پایین تر و حتی مراجعه خود زنان به کمپ نیز کمتر است و در بعضی موارد داروهای این افراد نیز توسط آقایان تهیه می شود.
کسایی پور عنوان کرد: آنچه باید در زمینه زنان بطور جدی پرداخته شود حمایت های مادی و معنوی از زنان لطمه دیده است وقتی یک زن گرفتار لطمه می شود اگر حمایت و درمان نشود بطور قطع باید منتظر عواقب بدتر از اعتیاد باشیم و جا دارد عنوان نماییم دفتر امور زنان و خانواده استانداری از تمامی طرح پژوهشی صاحب نظران در زمینه پیش گیری از اعتیاد حمایت خواهدنمود.
منبع: بكسیها
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات کاربران بکسیها در مورد این مطلب