گزارش بكسیها؛
نفس اصفهان به شماره افتاد
روند فزآینده روزهای آلوده اصفهان و ناتوانی در مدیریت وضع موجود، این کلانشهر را در صدر آلوده ترین شهرهای کشور قرار داده است.
خبرگزاری مهر - گروه استان ها- ندا سپاهی: افزایش ۴۸ درصدی روزهای آلوده اصفهان در هشت ماهه سال ۱۴۰۰ نسبت به زمان مشابه سال قبل حاکیست که این کلانشهر امسال در میان ۹ کلانشهر درگیر آلودگی هوا، بدترین شرایط را دارد. کلانشهر اصفهان با جمعیتی بیش از یک میلیون و ۹۶۰ هزار نفر، بنا به آمار اداره کل حفاظت محیط زیست استان، از شروع سال جاری تا یکم آذرماه روز پاک نداشته است اما ۱۵۴ روز قابل قبول، ۸۶ روز ناسالم برای گروههای حساس و ۶ روز ناسالم برای همه گروههای سنی را تجربه نمود. این در حالیست که تهران برمبنای آخرین سرشماری با بیش از هشت میلیون و ۶۹۳ هزار نفر جمعیت و تردد روزانه بین پنج تا هفت میلیون خودرو، در هشت ماهه امسال دو روز هوای پاک، ۱۹۴ روز قابل قبول، ۵۹ روز هوای ناسالم برای گروههای حساس و ۶ روز هوای ناسالم برای عموم داشته است.
اصفهان آلوده ترین شهر ایران
علی سلاجقه رییس سازمان حفاظت محیط زیست روز پنجشنبه هجدهم آذرماه وضعیت آلودگی هوای شهر اصفهان را در میان ۹ کلانشهر درگیر آلودگی هوا در کشور بسیار نامناسب اعلام نمود و اظهار داشت که پس از اصفهان، تهران در ردیف کلانشهرهای آلوده قرار دارد. بگفته او ۸۰ درصد آلودگی هوا ناشی از وسایل نقلیه و فرسودگی و سوخت خودرو ها ۲ عامل اصلی آلاینده بودن آنها و آلودگی هوا است.
برغم این که تردد خودرو ها خصوصاً خودرو ها وموتورسیکلت های اسقاطی بیشترین سهم را در آلودگی هوای کلانشهرهای کشور همچون تهران دارند اما نتیجه دو مطالعات سهم بندی و سیاهه انتشار آلودگی هوای کلانشهر اصفهان در سال ۱۳۹۶ نشان داد که بین ۷۵ تا ۹۵ درصد آلایندگی هوا خصوصاً انتشار ذرات معلق pm۲.۵ و pm۱۰ سهم منابع ثابت شامل (صنایع، کارخانه ها، نیروگاه ها، پالایشگاه، جایگاه های سوخت) و پنج تا ۲۵ درصد سهم منابع متحرک (انواع وسایل نقلیه) است. نتایجی که بگفته کارشناسان وضعیت آلودگی هوای اصفهان را با سایر کلانشهرها متمایز می کند.
برپایه این مطالعات، اصفهان روزانه یک میلیون تردد خودرو دارد و به رغم آنکه اتوبوس های شهری و برون شهری و کامیون ها بیشترین سهم در انتشار ذرات معلق دارند باز هم نتایج این مطالعات حاکیست که سهم منابع ثابت و صنایع با تولید ذرات معلق و اکسیدهای گوگرد بر منابع متحرک سنگینی می کند.
اصفهان قطب صنعتی کشور به شمار می رود؛ برمبنای آمار اداره صنعت، معدن و تجارت حدود ۱۶ هزار واحد صنعتی و خدماتی در استان اصفهان وجود دارد که از این تعداد حدود ۱۰ هزار واحد صنعتی ثبت شده و حدود ۶ هزار واحد تولیدی و صنعتی ثبت نشده اند. همین طور این کلانشهر در احاطه ۴۵۰ واحد تولیدی و خدماتی آلاینده و ۱۶ شهرک صنعتی کوچک و بزرگ است که هیچکدام از این شهرک ها همچون محمودآباد، جِی و چرمشهر و … به رغم آلودگی شدید ایستگاه سنجش کیفی هوا ندارند یا در منطقه صنعتی دولت آباد که ایستگاه پایش کیفی هوای آن در اسفندماه ۱۳۹۷ به بهره برداری رسید با وجود آلودگی بسیار این ناحیه صنعتی، ایستگاه چند ماه بعد از بهره برداری خاموش شد و همچنان بعد از سه سال از مدار خارج است.
صدور بیش از ۳۶۰۰ مجوز جدید صنعتی در اصفهان
اگر چه نفس به شماره افتاده اصفهان و اعداد و ارقام گواه می دهد که این محیط، دیگر تاب آلودگی و فشار بیشتر ندارد و مسئولان محیط زیست استان نیز در اظهار نظرها درباره آلودگی هوا به این امر اذعان می کنند اما آنطور که ایرج موفق رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان اصفهان به خبرنگار مهر می گوید: بیش از سه هزار و ۶۰۰ مجوز جدید ایجادی و توسعه ای در ۲ سال قبل برای سرمایه گذاری در بخش صنعت استان توسط سازمان صنعت، معدن و تجارت اصفهان صادر شده که برغم تمام محدودیت ها، تحریم ها و مشکلات آب و محیط زیست، همه این مجوزها برمبنای تأیید اداره کل محیط زیست استان صادر گردیده است.
به گفته او برمبنای آخرین پایش صورت گرفته، اصفهان با حدود یک هزار و ۷۰۰ طرح صنعتی با پیشرفت فیزیکی بالای ۶۰ درصد رتبه نخست را دارد که با بهره برداری از این طرح های صنعتی، اشتغال پایدار برای حدود ۶۲ هزار نفر از افراد جویای کار در بخش های تولیدی استان ایجاد خواهد شد.
روزهای آلوده در اصفهان ۴۵ درصد بالا رفته است
ایرج حشمتی مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان هفته گذشته در جلسه شورای شهر با اعلان اینکه روزهای آلوده در هشت ماهه امسال ۴۵ درصد نسبت به زمان مشابه سال قبل افزایش داشته، اظهار داشت: هم اقلیم در این میان تأثیرگذار است و هم اقدامات انجام شده در امتداد کاهش آلودگی هوا مناسب و اثرگذار نبوده است. همیشه به مسئولان می گویم آیا می خواهید مردم در اصفهان زنده بمانند یا در این شهر زندگی کنند؟! اگر پاسخ این است که مردم زنده بمانند، بله امکان دارد، اما در این شهر نمی توان زندگی کرد. ترک فعل دستگاهها باید بررسی شود، چون حقوق شهروندی و نسل های آتی در این استان پایمال شده است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان با اعلان اینکه این آمارها نشان میدهد در محیطی اندک و کوچک، هم زیست می نماییم و هم اشتغال داریم، اظهار داشت: این آمار نشان دهنده توزیع نامتوازن صنایع در اصفهان است، در صورتیکه در بعضی از شهرهای استان اصلاً توسعه صنعتی نداریم و بیشتر بارگذاری صنایع در کلانشهر اصفهان بوده است.
تمام صنایع آلاینده برمبنای قانون باید یک درصد از درآمد سالیانه خودرا بعنوان عوارض آلایندگی پرداخت کنند، قسمتی از مطالبات شهرداری ها باید محقق شود. عوارض آلایندگی از دانه درشت ها گرفته می شود در صورتیکه واحدهای کوچک عوارض خودرا طبق قانون پرداخت نمی کنند
او با اشاره به استقرار ۷۰ درصد صنایع استان در ۶ درصد مساحت جغرافیایی یا شعاع ۵۰ کیلومتری، اشاره کرد: ۷۵ درصد جمعیت نیز در همین شعاع زندگی می کنند، همین طور در این مساحت، ۱۰۰ واحد تولید گچ، ۵۰ واحد تولید قیر سنتی، ۳۵۰ واحد تولید آجر و ۵۰۰ واحد ریخته گری سنتی فعالیت می نمایند و باتوجه به منابع انسانی، بودجه و امکاناتی که در اختیار داریم نمی توانیم پایش مدون داشته باشیم.
حشمتی با اعلان اینکه تمام صنایع آلاینده برمبنای قانون باید یک درصد از درآمد سالیانه خودرا بعنوان عوارض آلایندگی پرداخت کنند، اضافه کرد: قسمتی از مطالبات شهرداری ها باید محقق شود. عوارض آلایندگی از دانه درشت ها گرفته می شود در صورتیکه واحدهای کوچک عوارض خودرا طبق قانون پرداخت نمی کنند.
وی ایجاد ۴۸۳ هکتار واحد کارگاهی بدون مجوز را از عمده ترین دلیلهای آلودگی هوا برشمرد و استفاده از سوخت دوم یا مازوت را از دیگر دلیلهای آلودگی هوا در اصفهان دانست و اضافه کرد: وقتی می خواهند نسخه مازوت را مطرح کنند می گویند همه کلانشهرها باید بسوزانند. در وزارت نیرو می گویند اصفهان تافته جدا بافته است، می گویند چرا اصفهانی ها پلمب ها را باز نمی کنند، مگر خون آنها از مردم تهران و کرج رنگین تر است؟
عملکرد مدیریتی در آلودگی هوا نقش دارد
در واکنش به این صحبت ها یک کارشناس و فعال حوزه محیط زیست نیز که نخواست نامش فاش شود به خبرنگار مهر می گوید: شرایط کیفی هوای اصفهان گویای عملکرد مدیریتی است؛ محیط زیست استان در ایام اخیر مدام اعلام می کند بودجه و امکانات برای پایش نداریم و مقصر آلودگی هوا توسعه است. اگر با این محدودیت ها نمی توانند کار کنند چه اصراری به ماندن در این جایگاه مدیریتی دارند؟ بگذارند کسی که می تواند کار کند.
اوبا انتقاد شدید از وضعیت هوای اصفهان، می افزاید: یک مدیر در وضعیت امکانات و بودجه ثابت و یا حتی مضیقه بودجه نیز می تواند نقش خودرا ایفا کند اینطور نیست که هیچ اختیاری از خود نداشته باشد صحبت این است که چرا مدیر محیط زیست از اختیاراتی که دارد استفاده نمی کند؟ ضمن این که قانون هوای پاک به سازمان حفاظت محیط زیست و به تبع آن ادارات استانی برای برخورد با واحدها و بخش های آلاینده اختیار داده است و امسال بطور ویژه دادستانی به مدیرکل محیط زیست اصفهان اختیار داده است؛ بدین جهت در چنین شرایطی از انتظار داشتیم که برای کنترل آلودگی هوای اصفهان بهتر عمل کنند.
این کارشناس خاطرنشان می کند: امسال شرایط آلودگی هوای اصفهان به شکلی بود که حتی همراهی های اقلیمی، جریان باد و باران نیز نتوانست هوای پاک را برای این شهر به ارمغان آورد.
به گزارش بکسیها به نقل از مهر، شهر اصفهان خصوصاً در دو سال اخیر در فصول بهار و تابستان نیز خیلی از روزها هوای آلوده نفس می کشد که بنا بگفته متولیان امر قسمتی از علت آن خشکسالی، کشت نشدن اراضی و فعال شدن کانون های گرد وغبار درون و بیرون استان اصفهان است و این شرایط در پاییز و زمستان با وارونگی دما وخیم تر می شود.
کاهش آلاینده ها نیازمند مدیریت هوشمندانه است
در این راستا حسین احمدی کیا دانشیار گروه مکانیک و عضو گروه پژوهش آلودگی هوا پژوهشکده محیط زیست دانشگاه اصفهان به خبرنگار مهر می گوید: مسئولان باید با نظارت دقیق بر مولدهای انتشار آلاینده های هوا و اجرای قانون هوای پاک نسبت به کنترل انتشار آلاینده ها در طول سال اقدام نمایند تا تعداد روزهای بحرانی را کاهش دهند برای اینکه ادامه روزهای بحرانی، اعتبار اجرای محدویت ها را می کاهد.
او می افزاید: در فصول سرما وارونگی را نمی توان از بین برد، بلکه باید با مدیریت هوشمندانه، خودرا از اثرات ناگوار آن خارج نماییم. این آلودگی ها ماحصل فعالیت مداوم وسایل نقلیه و صنایع است که در نتیجه تعداد بحران ها را افزایش داده است. به بیان دیگر آلودگی هوا یک مسئله کوتاه مدت نیست که راه حل کوتاه مدت برای آن داشته باشیم. با این وجود نمی توان دست روی دست گذاشت و اقدامی نکرد.
سوخت باکیفیت بالا در مخازن ذخیره شده و پیش از وقوع شرایط بحران توزیع شوند. فعالیت زباله سوزها و سوزاندن ضایعات کشاورزی، خاکبرداری ها، تخلیه شن و ماسه، ریخته گری ها، تولید آجر و سرامیک و شیشه، سنگبری ها و دیگر مولدهای آلاینده متوقف شوند
دانشیار گروه مکانیک و عضو گروه پژوهش آلودگی هوا پژوهشکده محیط زیست دانشگاه اصفهان ادامه می دهد: نیروگاه ها در حاشیه شهر اصفهان قرار دارند. باتوجه به کاهش برق در زمستان باید تا حد امکان تولید را پایین آورده و قسمتی از برق تولیدی را به نیروگاه های خارج شهر محول کرد ضمن این که صنایع آلاینده باید تا جایی که خسارت جدی به تجهیزات وارد نشود فعالیت خودرا تعطیل کنند. آنها باید بخش های آلاینده خودرا شناسایی کرده و فعالیت آنها را متوقف کنند که فرآیندهای بارگیری و تخلیه مواد اولیه در کوره های آجرپزی و کارخانه های سیمان، تولید کک و گندله های سنگ آهن در صنایع تولید آهن و فولاد و غیره از این نمونه هستند.
احمدی کیا با اشاره به این که پالایشگاه و پتروشیمی که در حاشیه شهر اصفهان قرار دارند و انتشار اکسیدهای گوگرد و نیتروژن آنها زیاد است باید فعالیت خودرا در وضعیت اضطرار به حداقل برسانند، خاطرنشان می کند: سوخت باکیفیت بالا در مخازن ذخیره شده و پیش از وقوع شرایط بحران توزیع شوند. فعالیت زباله سوزها و سوزاندن ضایعات کشاورزی، خاکبرداری ها، تخلیه شن و ماسه، ریخته گری ها، تولید آجر و سرامیک و شیشه، سنگبری ها و دیگر مولدهای آلاینده متوقف شوند.
او می افزاید: هرچند صنایع نقش قابل توجهی در آلودگی هوای اصفهان دارند اما باید توجه کرد که تأثیرات آلایندگی خودرو ها در سطح شهر بسیار بیشتر است؛ بدین جهت نباید با صِرف متهم دانستن صنایع، بهانه ای برای تردد با خودرو در سطح شهر بیاوریم. در صورت رعایت موارد زیر، می توان اثرات زیان بار آلودگی هوا را در وضعیت بحران کم کرد.
این استاد دانشگاه تصریح می کند: کارگروه شرایط اضطراری هوا شامل محیط زیست، هواشناسی، شهرداری، پلیس و استانداری، برای تصمیم گیری در مورد اعمال محدودیت ها نباید فقط به اندازه گیری های ایستگاه های سنجش اکتفا کنند. حتی اگر آلودگی مشخص و یا چند آلاینده به غلظت حاد برسند، مشخص نیست که در ساعات بعد غلظت بیشتر یا کمتر شود؛ برای اینکه اندازه گیر، اطلاعات لازم برای پیش بینی را نمی دهد. این امکان در هواشناسی وجود دارد که از یک هفته قبل با اطمینان از بروز پایداری هوا باخبر شد. هواشناسی شدت و مدت شرایط پایداری از قبل تعیین شود و کارشناسان محیط زیست تراکم آلودگی در ساعت ها یا روزهای آینده را محاسبه کرده و کارگروه بسته به شدت آن، محدویت ها را از پیش از وقوع به تدریج اجرائی کند.
چالش در پایش آلاینده های ۱۶ شهرک صنعتی در شعاع ۵۰ کیلومتری اصفهان
با وجود این که ۱۶ شهرک صنعتی در شعاع ۵۰ کیلومتری شهر اصفهان مستقر شده اند اما هیچکدام ایستگاه پایش هوا ندارند؛ در این پیوند حمید قدوسی مدیر ایمنی بهداشت و محیط زیست شرکت شهرک های صنعتی استان اصفهان به خبرنگار مهر می گوید: تنها شهرک های صنعتی دولتی زیر مجموعه این شرکت است و شهرک های صنعتی مانند محمودآباد، دولت آباد، چرمشهر و … مربوط به بخش خصوصی است که اداره کل حفاظت محیط زیست باید راجع به جانمایی ایستگاه های سنجش کیفی هوا در این شهرک ها باید پاسخگو باشد برای اینکه ایجاد این ایستگاه ها داخل شهر با شهرداری و بیرون از شهر با اداره محیط زیست است.
او درباره جانمایی ایستگاه های پایش هوا در شهرک ها و نواحی صنعتی دولتی نیز اظهار می کند: در این شهرک ها صنایع و واحدهای تولیدی کوچک مستقر هستند و صنایع بزرگ که در رده هفت زیست محیطی و مشمول پروژه ارزیابی باشد در شهرک های صنعتی دولتی وجود ندارد.
مدیر ایمنی بهداشت و محیط زیست شرکت شهرک های صنعتی با اعلان اینکه ایجاد ایستگاه پایش هوا در کارخانه های بزرگ، کوره های آجر و گچ، پتروشیمی و فولاد با ظرفیت بالا یک شیوه نامه دارد که محیط زیست تعیین می کند، می گوید: در استان ۸۰ شهرک و ناحیه صنعتی دولتی وجود دارد که از اینها ۱۶ شهرک در شعاع ۵۰ شهر اصفهان است و برخی مانند شهرک صنعتی جی قدیمی است و مربوط به سه چهار دهه قبل است که به سبب ضعف قوانین محیط زیستی در آن سال ها، مطالعه جدی برای مکان یابی این شهرک ها نشده است.
قدوسی با اشاره به این که شهرک صنعتی سگزی حدود ۱۰ واحد فولادی دارد که اینها فیلتراسیون ندارند، می افزاید: این واحدها در فهرست صنایع آلاینده محیط زیست هستند ضمن این که واحدهای زیاد کوره های گچی و آجر که بیرون این شهرک صنعتی مستقر شدند و عوامل طبیعی همچون ریزگردها در مجموع سبب شده منطقه به لحاظ آلودگی وضعیت بسیار بدی داشته باشد.
در استان ۸۰ شهرک و ناحیه صنعتی دولتی وجود دارد که از اینها ۱۶ شهرک در شعاع ۵۰ شهر اصفهان است و برخی مانند شهرک صنعتی جی قدیمی است و مربوط به سه چهار دهه قبل است که به سبب ضعف قوانین محیط زیستی در آن سال ها، مطالعه جدی برای مکان یابی این شهرک ها نشده است
او درباره اقدامات این شرکت در امتداد قانون هوای پاک می گوید: بیشتر اقداماتی که در حوزه قانون هوای پاک انجام می دهیم جنبه مشارکتی دارد و در پایش ها با محیط زیست همکاری می نماییم، اما طبق ماده ۱۵ قانون هوای پاک وظیفه ما اختصاص ۱۰ درصد از مساحت شهرک ها به ایجاد فضای سبز است که این امر انجام شده است ضمن این که آمادگی داریم شهرک تخصصی آجر را بیرون از شعاع ۵۰ کیلومتر و متناسب با برنامه آمایش سرزمین برای انتقال کوره های آجر ایجاد نماییم.
اگر چه اصفهان هر ساله در تولید فولاد، آهن و آجر و صنعت رتبه برتر کشوری دارد و تولید و اشتغال خوب است اما بیماریهای غیرواگیر نظیر سرطان خون و ام اس نیز در این استان خصوصاً در سالهای اخیر مانند رتبه های برتر صنعتی روند رو به رشدی داشته است. مسئله آلودگی هوا با مقوله های اقتصادی گره خورده و از طرف دیگر جان مردم و محیط زیست را تهدید می کند، بدین جهت لازم است مسئولان عزم و اراده جدی در راه جلوگیری از توسعه به مفهوم ناپایدار داشته باشند.
علل تشدید آلودگی هوای اصفهان در دو سال اخیر، نبود ایستگاه پایش هوا در شهرک های صنعتی مجاور این کلان شهر و مبنای موافقت ایشان با صدور هزاران مجوز طرح های ایجادی و توسعه ای صنعتی همچون چندین واحد نفتی و پالایشگاهی در اطراف شهر اصفهان مانند نفت جی و سگزی، موافقت با اصلاح بهره برداری و افزایش ظرفیت تولید محصولات فولاد مبارکه و …در شرایطی که ظرفیت محیطی شهر از سال ها پیش با رشد قارچ گونه صنایع آلاینده اشباع شده است و همین طور تائید یا تکذیب موافقت اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان با بهره گیری از سوخت جایگزین (گازوئیل و مازوت) باتوجه به قطعی گاز واحدهای تولید سیمان و کاهش ظرفیت گازرسانی به صنایع فولاد استان در سه هفته گذشته و این سوال که سوخت صدها واحد کوچک صنعتی و تولیدی اطراف و درون شهر اصفهان همچون ریخته گری ها و کوره های گچ و آجر در وضعیت کمبود گاز در این روزها چیست؟ سوالاتی است که خبرنگار مهر از مسئولان محیط زیست استان اصفهان پیگیری کرده و همچنان منتظر پاسخگویی این نهاد است و در گزارشات بعدی این پاسخ ها را منتشر خواهیم کرد.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات کاربران بکسیها در مورد این مطلب